insecten

Kamperen.

Posted on 7 februari 20217 februari 2021 by Sjanneke van Herpen

Buiten kan de Oostenwind de sneeuw over de dorpsweide jagen bij een gevoelstemperatuur van ver onder nul, binnen kun je gewoon lekker schrijven over in je korte broek op de camping. Jaren zeventig, een zomer lang met z’n allen op reis. Iedereen deed wat. Eén van de rotklusjes: de voorkant van onze Peugot 304 schoonmaken. Na een ’s zomers ritje waren koplampen, voorruit en nummerbord bedekt met een laag zeer diverse insecten die de botsing niet overleefd hadden. Geen leuk gezicht – ondefinieerbare vlekken van groene of gele smurrie, resten van pootjes en vleugels… Kinderen van tegenwoordig blijft dit waarschijnlijk bespaard. Dat heeft weinig te maken met eventueel voortschrijdend opvoedkundig inzicht, maar des te meer met de insectenstand. Er zijn gewoonweg niet meer genoeg insecten om in groten getale tegen je autoruit geplet te worden.

Misschien lijkt dat prettig – ik heb naar veel dingen heimwee maar niet naar op mijn knietjes de omgekomen diertjes van de auto poetsen. Maar het is natuurlijk een symptoom van een groot probleem. Insecten zijn onmisbaar voor ons hele ecosysteem, en ja, dus ook voor ons. Ze zorgen voor bestuiving en het opruimen van dood organisch materiaal. Maar ook zijn ze de grootste voedselbron voor tal van andere dieren: hagedissen, miereneters, maar ook vissen, spitsmuizen, kikkers, mezen, spechten, buizerden…ik zou bladzijden kunnen vullen met alle dieren die van insecten afhankelijk zijn, maar misschien is het zo wel duidelijk.- we kunnen niet zonder. Dus hup, tegels eruit, plantjes er in – en dan het liefst lokale, die goed kunnen overleven zonder veel extra hulp van ons. In duizenden jaren evolutie hebben ze een evenwichtige relatie opgebouwd met het dierenleven om zich heen. Eten en gegeten worden, maar met mate, zodat alle soorten kunnen overleven.

Dat er veel minder insecten zijn komt trouwens niet omdat ze in grote getale verkeersslachtoffer werden. De meeste insecten kunnen slecht overleven omdat hun omgeving veranderd – te weinig planten, of te weinig verschillende soorten planten. Verzuring, te veel stikstof, (daar hebben auto’s dan weer wel hun aandeeel in), gif op planten, in de grond, in de lucht. opwarming van de aarde… geen leuk verhaal, maar je kunt er zelf wel wat aan doen, op kleine schaal. Tegels uit je tuin, planten er in, En dan het liefst bioloisch geteelde.Sommige gekweekte tuinplanten zijn ook behandeld tegen insectenvraat, en dus giftig voor insecten. en die insecten zijn dan weer gifitg voor de vogel of spitsmuis die ze opeet… . Als je planten kiest die passen bij de plek waar je woont hebben ze betere overlevingskansen. Ze hebben zich evolutionatr gewapend tegen al te heftige aanvallen van insecten, en áls er insecten op afkomen zijn ze een lekker hapje voor de jonge koolmeesjes. Bijkomend voordeel van niet al te exotische planten is dat ze zichzelf doorgaans goed kunnen redden – ze kunnen tegen een stootje, een paar graden vorst of een dag of wat geen regen.

Maar goed,behalve mijn lezers bekeren tot harmonieuzer omgang met het leven om ons heen wil ik het ook in dit blog uiteindelijk over een beeld hebben. Het eerste idee was ergens een voorlamp van een Peugeot 304 op te duikelen en daar een reliëf van geplette insecten in te maken. Maar zo’n lamp is nog zeldzamer dan insecten.. Vervolgens bedacht ik om in steen het model van de voorruit te maken waar ik een enorme verzameling dramatisch gesneuvelde kriebeldiertjes op kwijt zou kunnen. Maar toen was ik bij Willem in zijn boetje en daar lag tussen allerlei andere schatten (oké, en troep..) een afgedankte spiegel van zijn Gommer (Voor de mensen die de Gommer niet persoonlijk kennen – een Amerikaans GMC Pick up truck uit 1978, vernoemd naar zijn vorige eigenaar, Edwin Gommes). (Nee, niet erg milieuvriendelijk, die auto. Ter verdediging – de meeste kilometers rijden we tegenwoordig electrisch…). Die spiegel is een wat handzamer formaat dan een voorruit, en mooi glimmend chroom…

Er in maakte ik een reliëfje van een langpootmug. Lekker veel pootjes en lange sprieten om een mooie compositie mee te maken. Er zullen weliswaar weinig insecten omkomen in autospiegels, maar hee…een keertje in de spiegel kijken kan voor niemand kwaad, toch?

Geschiedenis.

Posted on 24 januari 2021 by Sjanneke van Herpen

Recente geschiedenis: een jaar geleden vierden we, met een tafel vol lekker eten en familie, de 89e verjaardag van mijn moeder. Haar kado was, op eigen verzoek, een bezoek aan het Rijksmuseum. We sloten de dag af met een etentje in een restaurant.

Hoewel dingen als een huis vol familie, museum en restaurantbezoek uit een ander tijdperk lijken te stammen is er in het Rijksmuseum échte geschiedenis te zien. Nu even alleen on-line, helaas, maar in februari konden we nog heerlijk door dat prachtige museum dwalen. We genoten van het weerzien met oude bekenden als de zwaan van Asselijn, het melkmeisje van Vermeer en de beelden van Adriaen de Vries. En natuurlijk zie je altijd weer nieuwe oude dingen. Deze keer ontdekte ik een aantal prachtige gebedsnoten.

***Gebedsnoten in het Rijksmuseum, 6e eeuw***.

Dat zijn handzame, openklapbare bolletjes met bijbelse voorstellingen. Je kon zo’n noot mee nemen op reis, ter inspiratie, bezinning en waarschijnlijk toch ook wel om een beetje mee te pronken. Het zijn vaak ware miniautuur kunstwerkjes, in een edelmetalen zetting. In het rijksmuseum zijn er een aantal uit de 16e eeuw. Als de musea straks weer open zijn moet je zeker eens gaan kijken. Tot die tijd kun je alvast voorpret opdoen op de site van het Rijks .

Als beeldhouwer kun je vaak niet straffeloos naar bijzondere dingen kijken. Voor je het weet klopt de inspiratie ongeduldig op de deur en zit je tijdens dat etentje na het museumbezoek stiekem te bedenken wat je daar mee kunt. Terwijl de heerlijkheden en gezelligheid over elkaar heen buitelden begon het idee in mijn hoofd vorm te krijgen.

Gezien de zorgelijke situatie waarin insecten heden ten dage verkeren bedacht ik dat het geen kwaad zou kunnen een gebedsnoot met in plaats van een Bijbelse voorstelling een afbeelding van een insect te maken. Net als bij de middeleeuwse noot zou het mooi zijn als het niet alleen een pronkstuk is, maar wellicht aanzet tot een moment van bezinning. Over het wonder van de natuur waar we deel van uitmaken, en hoe belangrijk de rol van insecten daar in is. Het moet dan wel een voorstelling worden waar we graag naar kijken – het belang van oorkruipers en aaskevers is groter dan hun aantrekkingskracht. We vallen doorgaans nou eenmaal meer op wollig en rond dan gepantserd met sprieten. Dan scoort de hommel hoger.

De hommel mocht dus model staan voor de ene helft van de bol. De andere helft is een bloem die hommels graag bezoeken, de haagwinde. Die heeft bovendien als voordeel voor mij dat het een diepe bloem is, waar de hommel mooi in past als het bolletje dichtgeklapt wordt.

< Er zit nog wel wat werk aan -het bolletje moet natuurlijk écht rond, ik denk dat ik het scharniertje anders ga doen, en nog een beetje afwerken…maar het begin is er.

Over geschiedenis gesproken – de eerste hommels zijn zo’n 25 miljoen jaar geleden ontstaan. Ter vergelijking – wij mensen zijn er pas 300.000 jaar. Kan geen kwaad om eens bij onze gezamenlijke toekomst stil te staan. Al dan niet met een bolletje.